Dat is leuk, nav mijn vorige bericht kreeg ik vervolg vragen. En daar ga ik graag op in. Al moet ik vooraf wel zeggen dat ik hierbij meer dan anders op mijn woorden wil passen. Dit heeft vooral met mezelf te maken. Dat ik mensen in hun waarde wil laten, ook al ben ik er persoonlijk niet altijd mee eens.
En daarnaast was het toch echt al een paar dagen rustig… maar gisterenavond koste me weer een paar dagen van mn leven en zijn mn laatste drie bruine haren nu definitief grijs geworden. Zoals jullie weten worden we aangesloten op het gas-netwerk. Vandaag (woensdag 20 september 2023) komt de inspecteur van het gasbedrijf om de gasmeter te plaatsen en de binnen installatie te controleren. Als hij akkoord geeft mag de gaskraan open en kunnen we gebruik maken van gas. Maar voor we zo ver zijn….

Gisteren tegen het einde van de middag zou de installateur komen om de combi om te wisselen. Zo hadden we nog even tijd om te douchen want we zitten nu dus even zonder warm water. Onze elektrische combi heeft hij weg gehaald en de gas combi heeft hij dat wel geplaatst maar vandaag in de loop van de dag krijgen we pas de beschikking over gas. Goed, bij mij eindigt de middag om 18:00 uur maar daar ben ik al wel aan gewend geraakt, de installateur kwam rond 19:30 uur.
“Oh, maar jullie hebben een 3 fase aansluiting….” Planning en vooraf een project doordenken kennen ze hier niet. “Georganiseerd” is hier in Turkije een vies woord want alleen criminelen zijn georganiseerd. De combi heeft ook spanning nodig maarrrr…. een stroompunt maken kon hij niet omdat wij 3 fasen hebben. Aan de ene kant ben ik blij dat hij dit eerlijk toegeeft, je moet ze de kost geven die dan zelf maar wat knutselen met alle gevolgen van doen. (ik merk dat terwijl ik dit schrijf mn bloeddruk weer stijgt, zo boos was ik) Maar dit had hij ook kunnen weten toen hij hier kwam om een inschatting van het werk te maken om ons een prijsopgave te geven. Maar goed, toe maar weer.

Wij gaan wel een elektricien bellen want we willen wel dat het (voor turkse begrippen) goed gebeurt. Oh, en jullie moeten zelf de service afdeling bellen van de leverancier. Ivm de garantie mogen wijzelf de installatie niet gebruik stellen. Oké, ik blijf me verwonderen…. (verbaasd u niet, verwonder u slechts) Veiligheid? Normaal gesproken doen ze daar niet aan. Maar soms… tja, nou dat dus.
Nu moet je weten dat wij met de installateur hebben afgesproken dat hij er voor zou zorgen dat we zo kort mogelijk verstoken blijven van warm water. Dus nu hij de elektrische combi had afgekoppeld en bezig was met het ophangen van de gas combi kwam dus naar boven dat we de elektricien moesten bellen dat die met spoed (dus extra lira’s) zou komen, we moesten de service afdeling bellen of die alsjeblieft wilde komen om de boel in werking te stellen….

En toen…… ik dacht dat ik gek werd. Ik ben gelijk op zoek gegaan naar de verborgen camera’s….. Ineens was de installateur aan het boren in de muur. (Kenan lag al op bed hè….) Ik was bezig met het bewerken van foto’s. Dus ik ben maar wel even gaan kijken. Hij was bezig met het aanleggen van een schoorsteen. Euh…. door mn muur? Waarom niet naar het dak? We wonen in een bungalow, dus het was slecht een kwestie van een gat naar boven ipv opzij. Tja, daar wist hij geen goed antwoord op te geven. Ik was te laat, het gat zat al in de muur. Dus toch maar even buiten kijken. Huh?? Het pijpje zit onder mn dakgoot…. moet dat niet verder naar buiten? Nou, ik zal je de inhoud van het gesprek besparen maar uiteindelijk heeft de installateur gezegd dat hij dan wel een langere buis zou bestellen. Vervolgens werd het bijna komisch…. Wat ik wil is dat hij een bocht naar boven zet en een korte pijp tot boven dakgoot en daarop een soort ‘schoorsteenkap’ erop zodat er niets naar binnen loopt. Nee, dat was niet mogelijk ivm de garantie. Hoezo? Dan kan er water in de pijp komen. Toen ik hem uitlegde dmv plaatjes wat een schoorsteenkap is…. dat dat nog beter is omdat dat ook blaadjes en vogels tegenhoud…. Nee, het kon niet. Hij zou een langere pijp bestellen en daarmee basta. Zucht….
Nu hebben we een klein klapraampje in onze euhm…. hahaha, het was de bedoeling dat het een inloop kast werd maar het is ondertussen een utility room geworden. De combi hangt er, ons camerasysteem hangt er en straks komt het glasvezel modem er ook te hangen.
Maar goed, in dat raampje moest een rooster komen. Dat was verplicht al dus de installateur. En hij wilde dat wel voor ons doen. Hij vertelde nog dat als de inspecteur geweest was we het rooster wel weer kunnen verwijderen als we willen. (geen commentaar) Hij heeft een poging gedaan om een gat te snijden in het glas. Maar omdat dat van dat geribbeld melkglas is…. na een hoop turks gevloek had hij een ovaal gesneden en een barst in het raam. Daarbij paste het rooster niet wat hij mee had gebracht maarrrr…. we moesten het er maar mee doen. Immers dit zijn we verplicht om goedkeuring te krijgen. Man, ik ontplofte zowat. Toen heeft Selma mij maar even weggeleid, de topper. Want zij zag het helemaal mis gaan.
Goed, meneer de installateur krijg voor Turkse begrippen nog een hoop centjes van ons. Ik heb al gezegd, eerst willen wij tevreden zijn alvorens hij ook nog maar één lira van ons krijgt. Woest was ik.

Hoi Roland,
Leuk idee om de verschillen uit te zoeken en het blijkt dat het best mee valt. De grootste verschillen zullen denk in de cultuur zitten. Gewoonten en gebruiken, tradities, kledingstijl. Hoe zit het met de verhoudingen mannen en vrouwen en de kansen in de maatschappij ook als ze getrouwd zijn? De ouderenzorg hoe is dat geregeld?
Leuk en interessant onderwerp. Daar valt best nog veel over te vertellen denk ik.
Groetjes Wilna

Zo, even wat anders. Wilna, een fotografie dinnetje uit het hoge noorden van Nederland had wat aanvullende vragen nav mijn vorige bericht. Wat ik aan het begin zei, ik zal je vragen proberen te beantwoorden naar beste eer en geweten. Maar ik wil een ieder in zijn waarde laten. Dus ik ga proberen om mijn persoonlijke mening zoveel als mogelijk er buiten te houden.

Je hebt gelijk, de grootste verschillen zitten in cultuur maar ook in de beleving van de religie. De culturele verschillen zijn veelal ook ingegeven door de natuur en het klimaat. Niemand zit er op te wachten om heel hard te werken als het buiten 40°C of nog warmer is. Dus dan ga je wat later op de dag aan het werk en als dat niet kan zorg je dat je je werktempo aanpast zodat je het wel de gehele dag volhoud. En ik begrijp heel goed dat mensen zoals ik…. als je geen rekenschap houd met het weer, dat je dan onmiddellijk een mening klaar hebt. Maar als je je verstand even gebruikt is het wel te verklaren. Voor mij was dat dus even wennen maar ik heb me op dat punt aardig aangepast.
Kledingstijl, ja… ook hier is het weer heel erg vergelijkbaar met Nederland. Als je kijkt in de kleinere dorpjes zie je een compleet andere stijl als in de grote steden. In de kleinere woongemeenschappen zijn ze vaak traditioneel gekleed. Denk aan heeeeel erg veel laagjes. Het idee er achter, als het de warmte binnen houd, dan houd het ook de warmte buiten. En omdat de mensen in de kleinere dorpen het vaak financieel niet breed hebben doen ze aan wat ze hebben en kijken ze niet naar mode. In de grotere steden moet je als man oppassen voor overstekende lantaarnpalen. Hoe ik dat bedoel? Jonge dames die daar rond huppelen in amper verhullende kleding, ik mag daar graag naar kijken maar ja…. als je rondloopt moet je dus oppassen niet tegen een lantaarnpaal te lopen hihihi.
Hieruit komen wel twee hele grote verschillen tov Nederland. In Nederland wordt er rustig gekeken als er een schaars geklede dame langs loopt. Gewoon, omdat je als man graag naar vrouwelijk schoon kijkt. Maar, doe je dat hier in Turkije…. (en weer, dit geldt meer in de wat kleinere plaatsen dan in de grote plaatsen) dan zou het zo maar kunnen zijn dat er een familielid van de betreffende jonge dame even verhaal bij je komt halen. Wat zijn je intenties….
Het tweede punt, en daar komt de religie toch echt wel om de hoek kijken is dat in tegenstelling tot de eerder beschreven jonge dames met amper verhullende kleding er best veel dames rond lopen in volledig verhullende kleding. Als ik het goed heb begrepen is dat in de Koran staat dat dames zich vanaf huwbare leeftijd (en hier kom ik zo nog even op terug) geheel moeten bedekken met uitzondering van het gezicht, de handen (vanaf de polsen) en de voeten (vanaf de enkels). En daarbij mag de gedragen kleding de vrouwelijke contouren niet tonen. En ja, wat je in onder andere Nederland vaak hoort, is hier soms ook dwang bij. Alleen is die dwang dan weer cultureel ingegeven. Dus afhankelijk van in welk gebied je zit. En datzelfde geldt dan voor de mate van bedekking. De ene dame draagt alleen een hoofddoek waar de andere dame zich volledig bedekt.
Dat zelfde geldt voor de huwbare leeftijd. In het ene gebied wordt voor jonge meiden toegewerkt naar de periode dat ze voor het eerst ongesteld worden. Dan zijn ze huwbaar. Maar in weer andere gebieden zijn ze meer westers georiënteerd en kunnen meiden meer studeren en aan een carrière werken. Dus eigenlijk meer hun eigen leven plannen. Maar goed, goed voorbeeld doet goed volgen. Wat je wel ziet is dat waar de moeder op jonge leeftijd ‘gedwongen’ werd om te trouwen ziet de dochter dit als een normaal. Dus dan zie je vaak dat de dochter dan ook op jonge leeftijd wil trouwen. En als ouder kan je dan praten als brugman…. hier mixt de westerse cultuur met de turkse cultuur. De kinderen worden ook hier steeds mondiger. Dus beste papa en mama, je geeft maar toestemming voor mijn voorgenomen huwelijk. Anders loop ik gewoon weg.

Het huwelijk is ook zo’n mooi voorbeeld van een vooringenomen misverstand. Uithuwelijken bijvoorbeeld. Meisjes die op zeer jonge leeftijd aan een oudere ‘gegeven’ wordt om mee te trouwen. Ik zal niet zeggen dat dat vroeger niet gebeurde. En wellicht gebeurt dat nu nog steeds in bepaalde regio’s. Maar onbekend maakt onbemind. Wat ik daar mee bedoel? Wat er bijvoorbeeld gebeurt is het volgende. Een jongen en een meisje vinden elkaar aardig. Uiteindelijk vinden ze elkaar zo aardig, dat ze wel met elkaar verder willen. Zover is er volgens mij niets anders dan hoe het in de westerse wereld gaat. Als gezegd, tegenwoordig komen de Turkse cultuur en de westerse cultuur steeds dichter bij elkaar qua gebruiken. Maar wat er vroeger gebeurde was dat zodra het jonge koppel samen verder wilde ging het meisje naar haar moeder en de jongen ging naar zijn moeder. De moeders bespraken vervolgens het voorgenomen huwelijk met de vader. Als daar consensus was kwamen beide ouders bij elkaar om kennis te maken en om te kijken of ‘de tegen partij’ een goede partij is voor hun kind. Bij deze gesprekken werd er bijvoorbeeld ook gesproken over de ‘bruidsschat’. Dit bestond uit twee dingen. De vrouw krijgt het goud van de mans kant. Dit is voornamelijk bedoeld als ‘appeltje voor de dorst’ In de volksmond wordt dit ook wel gezien als dat de mans kant kan laten zien aan de buitenwereld dat hij goed voor de bruid kan zorgen. Daarnaast heb je nog een, laten we zeggen, religieuze bruidsschat. Dat wordt Mehir genoemd. En dat wordt bepaald tijdens de religieuze huwelijksvoltrekking. En dat is en blijft voor altijd van de vrouw.
Omdat dit dus door de families geregeld wordt, wordt hier in de westerse wereld wat meewarig naar gekeken. Onbekend maakt onbemind.
Overigens, elke regio heeft hiervoor weer andere gebruiken. Helaas verwateren deze gebruiken een beetje, waardoor ze in de vergetelheid geraken. Ik ken wel een paar van die gebruiken maar ik ken ze slechts gedeeltelijk. En om nu te voorkomen dat ik verschillende (culturele) gebruiken door elkaar ga halen laat ik het hier even bij.

Als dan uiteindelijk besloten is dat het huwelijk plaats gaat vinden volgt er een verlovingsfeest. En als bruidspaar heb je het hier wel goed…. dit verlovingsfeest wordt namelijk van oudsher betaald door de familie van de bruid. Maar ik zeg bewust van oudsher. Want ook hier zie je wel een verschuiving plaats vinden. Het bruidspaar wordt hierin steeds mondiger, en zal dus ook een deel dan wel het gehele feest voor zijn eigen rekening nemen. Als er een echt feest wordt gegeven, geloof mij…. dat lijkt bijna op een huwelijksfeest. En de hoeveelheid gasten, wouw. Ik ben nu een paar keer bij een verlovingsfeest geweest, wat een enorme hoeveelheid gasten. Niet normaal. Hoe dat kan? Kent het bruidspaar al deze mensen? Nope…. je nodigt een groep mensen uit en die komen. Maar die groep nemen ook weer mensen mee. En die mensen nemen weer mensen mee etc. En geloof me, dan heb je zo een feestzaal vol.

De periode tussen de verloving en het huwelijk zit dan ook weer vol regio gebonden culturele gebruiken. Bijvoorbeeld de uitzet. In Nederland schaft het bruidspaar zelf hun spullen aan. Van oudsher gebeurt dat hier toch echt anders. De uitzet is grotendeels een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van beide families. De uitzet voor de slaapkamer en voor de keuken (niet alleen het witgoed, maar ook het linnen, het bestek, het servies etc) wordt aangeschaft door de familie van de bruid. Het overige deel (denk aan de huiskamer en de salon) wordt ingericht door de familie van de bruidegom.
Door bijvoorbeeld alle social media weten de mensen hier nu echt wel hoe het er aan toe gaat in de westerse wereld waardoor ook deze gebruiken langzaam veranderen. De Turkse mensen die naar Nederland verhuisde namen deze gebruiken mee maar ook daar zie je ze veranderen.

En dan het huwelijk. Hierin wordt ik even gesouffleerd door Selma. Een traditioneel Turks huwelijk duurt in totaal 10 dagen (…) Het begint meestal op de donderdag met een bezoek van de dames aan een Hamam (een turks badhuis) In het daaropvolgende weekend wordt in het bruidshuis (dus het huis waar de bruid op dat moment nog woont) alle uitzet getoond (muv alle grote items zoals witgoed en meubels) Ergens tussen maandag en woensdag komen beide families over en weer bij elkaar om te feesten en vooral om te eten. Op vrijdag wordt de uitzet naar het huis gebracht waar het stel gaat wonen. En dit gebeurt op een traditionele Turkse manier…. dus dat gaat gepaard met heel veel getuuter 😉. Op zaterdag is er het Henna feest voor de dames en voor de heren is er een vrijgezellen feest. Op zondag is dan de religieuze huwelijksvoltrekking. (ergens in deze week worden er nog even handtekeningen gezet zodat het huwelijk ook voor de wet bekrachtigd is). Als dit achter de rug is gaan we weer over tot de orde van de dag. Ook dit is uiteraard van gebied tot gebied op details wel anders. Wat ik in het begin al zei, dit is traditioneel. Zoals het vroeger ging. Tegenwoordig gaat dit echt wel anders, meer vergelijkbaar met westerse huwelijken.

Hoe zit het met de verhoudingen mannen en vrouwen en de kansen in de maatschappij ook als ze getrouwd zijn?
Wellicht zit hier het grootste verschil met de westerse wereld. Van oudsher is het zo dat vrouwen zorgen voor binnen en mannen zorgen voor buiten. Binnen in het huis is de man op papier de baas maar wat de vrouw zegt gebeurt. En buiten lopen de vrouwen minimaal 2 stappen achter de man. (maar dat is van oudsher, tegenwoordig lopen ze gezellig naast elkaar) Vroeger was het ook zo dat als de vrouw de basisschool had afgemaakt was dat voldoende. Tegenwoordig is het zo dat als de vrouw het Lyceum (lees mn vorige bericht over de opbouw van het turkse school systeem) niet heeft afgemaakt, dan horen ze er niet bij. En ja, ik val misschien in herhaling…. hoe kleiner de leefgemeenschap, hoe traditioneler er nog wordt geleefd. Als ik bijvoorbeeld kijk naar mijn buurvrouw, die komen uit een klein dorpje. En ik zie haar een beetje scharrelen om het huis maar buiten hun tuinmuur zie ik haar eigenlijk nooit.
Maar als je kijkt naar de grote steden, dan zie je toch echt wel veel meer dames in top functies. Maar net als in Nederland, dames moeten ook hier harder werken dan de heren om gelijke kansen te krijgen. Weet je, ik vergelijk dit allemaal wel eens met het plaatsje Holland in de VS. in de jaren 50 en 60 zijn veel Nederlanders geëmigreerd naar de VS en zijn samen geklonterd in oa het plaatsje Holland. En vooral de oudere generatie zijn blijven hangen in denken en doen in de tijd dat ze vertrokken uit Nederland. Bijvoorbeeld, ze droegen lange tijd de klederdracht die heden ten dage nog wordt gedragen in plaatsen als Staphorst. (nu doen ze dat nog maar meer als toeristische trekpleister) En dat is waarom veel Turkse mensen die in die periode naar Nederland zijn getrokken, zijn blijven hangen in het Turkije van die tijd. Toen ik voor het eerst naar Turkije op vakantie ging kwam ik in en complete cultuur shock. De mensen waren zo enorm gastvrij. De Turkse mensen die ik kende in Nederland waren ook wel aardig, maar niets vergeleken met wat ik in Turkije tegen kwam. Natuurlijk, ik was toerist en voor de Turkse mensen was ik stinkend rijk. Toen pas ben ik me gaan inlezen en toen groeide mijn begrip. En toen ook groeide mijn liefde voor het land en zijn volk.

De ouderenzorg hoe is dat geregeld? Dat is een leuke. Je weet vast nog wel wat meneer Rutte in Nederland heeft voorgesteld… “Participatie samenleving’ Dus bijvoorbeeld de jongeren zorgen voor de ouderen. Nou, in Turkije is dat al lang. Sinds oudsher zorgen de ouderen voor de jongeren en als de ouderen het niet meer kunnen draait het gewoon om. Dan zorgen de jongeren voor de ouderen. De ouders gaan dan bij de kinderen wonen en de kinderen zorgen dan voor hun ouders.
De ouderwetse bejaardenhuizen zoals je die in Nederland kende (want ik begreep dat dat steeds minder wordt) heb je wel, maar…. geloof mij, daar wil je niet wonen om je laatste levensdagen te slijten. Dat is een hokje met een bed en als je geluk hebt staat er een tafel en een stoel. Je krijgt een hap eten en voor de rest red je je maar. Natuurlijk, als je geld hebt is er van alles mogelijk. Maar goed, Turkije is geen welvarend land…. dus dat gebeurt niet veel. Dus ja, participatie…. dat is wel het toverwoord waardoor de mensen hier in Turkije het kunnen overleven. Je zorgt hier voor je familie én voor je buren. En zo overleef je hier de armoe die er echt wel is.

Ik hoop dat dit jullie een helder beeld geeft over Turkije en zijn gebruiken. Als gezegd, per regio en streek zijn er zo veel verschillen…. het lijken wel eigen landjes binnen een groot land. En vergelijken met Nederland is gewoon zinloos. Ik leef hier in een Mediterraans land en Nederland is een Noord-Europees land. Ik heb me moeten aanpassen en met de hulp van Selma is me dat aardig gelukt. (al zeg ik het zelf) Af en toe jeukt het aan alle kanten maar dan neemt Selma me weer bij de hand en kom ik weer terug op aarde. Die grote verschillen met West Europa maakt dat veel gezinnen binnen 5 jaar weer terug gaan naar Nederland. (ongeacht of het een volledig Turks gezin is, een gemixt gezin zoals de onze of een volledig Nederlands gezin). Maar weet je…. mij krijgen ze niet gek. Waarom niet? Dat was ik allang.