De Man-Flu en de Paradox van Hokjesdenken

Iedereen kent hem wel: de man-flu. Het fenomeen waarbij een zieke man zich volgens de overlevering gedraagt alsof hij stervende is, terwijl het slechts een verkoudheid betreft. Het is voer voor grappen, spotprenten en sketchshows. Maar als je er even wat langer over nadenkt, blijkt de man-flu een verrassend interessante spiegel voor onze samenleving. Een spiegel die ons iets vertelt over hokjesdenken, gendernormen en de tegenstrijdigheden die we zelf in stand houden.

Laten we beginnen bij het hokje “man”. Dat hokje is, laten we eerlijk zijn, behoorlijk krap. Een man moet stoer zijn, niet zeuren, doorwerken ondanks de pijn, en als hij dan eindelijk toegeeft dat hij ziek is, wordt hij belachelijk gemaakt. “Kijk hem eens zielig doen met z’n dekentje op de bank!” Dit is de eerste paradox: we leren mannen om geen zwakte te tonen, maar zodra ze dat toch doen, is het reden voor hoongelach. Je kunt het nooit goed doen in dat hokje.

En nu het volgende hokje: “niet-man”. Dit is waar het interessant wordt, want non-binaire mensen – die zich niet thuis voelen in de categorieën ‘man’ of ‘vrouw’ – worden geconfronteerd met een ander soort verwachting. Vanuit hun positie kunnen ze de man-flu observeren als een uitvergroting van hoe belachelijk het binaire denken is. Waarom zou alleen een man zich als een zielige kip zonder kop mogen gedragen tijdens een verkoudheid? Mensen van elk gender kunnen zich zo voelen als ze zich beroerd genoeg zijn. Waarom moet dat dan ineens “mannelijk gedrag” zijn?

De non-binaire blik zou hier een frisse, pragmatische les kunnen bieden: misschien moeten we allemaal erkennen dat ziek zijn gewoon… ziek zijn is. Niks mannelijk, vrouwelijk of non-binair aan. Gewoon een mens die hoestend en proestend onder een dekentje naar slechte tv kijkt. Maar hier wringt iets. Want terwijl non-binaire mensen ons bevrijden van de hokjes “man” en “vrouw”, lijkt er onbewust een nieuw hokje bij te komen: het hokje “non-binair”.

In dit nieuwe hokje gelden weer andere regels. Het hokje “non-binair” zegt dat je niet meedoet aan de binaire verdeling, dat je de hele verdeling afwijst. Maar ironisch genoeg creëert dit een nieuw soort verwachtingen. Wie non-binair is, zou zogenaamd “buiten de regels” staan, maar wordt tegelijkertijd gedwongen die positie voortdurend uit te leggen. “Oh, je bent non-binair? Maar hoe ziet dat er dan uit? Moet je dan een beetje androgyn zijn? Of juist helemaal niet? En wat betekent dat voor je gedrag?” Mensen willen je alsnog in een kader plaatsen, want hokjesdenken is hardnekkiger dan we willen toegeven.

Dit brengt ons bij polarisatie. In de discussie over gender lijkt het alsof je moet kiezen: óf je zit in het traditionele hokje van man/vrouw, óf je staat erbuiten, maar dan moet je je daar ook duidelijk toe verhouden. Je ziet het op sociale media, waar mensen elkaar met hashtag-wedstrijden de maat nemen. Mannen moeten “echte mannen” zijn, vrouwen moeten “trots vrouwelijk” zijn, en non-binaire mensen moeten “volledig buiten het systeem” staan. Maar wat als je gewoon ziek bent en een kop thee wil zonder dat iemand je vraagt welk genderetiket daarbij hoort?

De man-flu is dus meer dan een grap. Het is een miniatuurversie van ons grotere maatschappelijke probleem met hokjesdenken. Enerzijds willen we van die hokjes af – weg met die beperkende genderrollen! – maar anderzijds creëren we nieuwe hokjes om de mensen die buiten die rollen vallen te plaatsen. De paradox is compleet. We willen ruimte maken voor diversiteit, maar die ruimte wordt direct weer gevuld met nieuwe labels, nieuwe verwachtingen, nieuwe normen.

Misschien is de les wel dat we af moeten van het idee dat mensen in hokjes passen. Misschien moeten we accepteren dat iedereen ziek mag zijn zoals ze dat willen. Met of zonder deken, met of zonder dramatische zucht. Of je nu man, vrouw, non-binair of gewoon een mens met een snotneus bent. Laten we elkaar het comfort gunnen om even zielig te mogen zijn. Geen grapjes, geen spot, geen hashtags. Gewoon rust.

Want eerlijk is eerlijk: als jij met 39 graden koorts op de bank ligt, denk je echt niet na over gendernormen. Je wil gewoon soep. En een beetje begrip.