Nu heb ik jullie veel technische kennis gegeven over fotografie vanuit mijn eigen kennis. Laten we dan nu eens kijken naar wat je kan gaan fotograferen. En dan bedoel ik niet welk onderwerp maar laten we kijken naar foto genre. Bijvoorbeeld “High-Key” en “Low-Key” fotografie. Maar bijvoorbeeld ook “Detail fotografie“. Deze laatste noemen ze ook wel Macro fotografie. Dit zijn drie genres waar ik in eerdere instantie al eens over geschreven heb in een blog.

Ik wil hier nu naast deze drie nog vier genres bespreken:

• Portretfotografie
• Straatfotografie
• Architectuurfotografie
• Landschapsfotografie

Straatfotografie: Van Passie tot Pittige Discussies

Laten we beginnen met het kijken naar een genre die ik nu ook aan het ontdekken ben: de Straatfotografie. Als landschapsfotograaf sta ik meestal voor imposante bergen of weidse vergezichten. Rustig, zonder tijdsdruk, perfect licht afwachtend. Maar straatfotografie? Dat is een compleet ander beestje. Het is rauw, spontaan, en eerlijk gezegd ook best een beetje spannend. Laat me je meenemen in deze voor mij ook redelijk nieuwe maar fascinerende wereld.

Wat is straatfotografie eigenlijk?

Stel je voor: je loopt door een drukke winkelstraat, door een markt, of door een stille steeg. Ineens zie je het, dat ene moment. Misschien een oude man die op een bankje zijn ijsje eet, een kind dat achter een duif aanrent, of het prachtige spel van licht en schaduw op de gezichten van voorbijgangers. Daar draait straatfotografie om: het échte leven vangen zoals het zich ontvouwt.

Het gaat niet per se om technische perfectie (hoewel dat natuurlijk wel fijn is als de foto technisch goed is). Maar het gaat om het vertellen van verhalen, om emotie, om dat ene moment dat zegt: “Dit is het leven, hier en nu.” Ik herken dat gevoel vast wel van mn bergfotografie – dat moment waarop je denkt “dit moet ik vastleggen” – alleen gebeurt dat bij straatfotografie in een fractie van een seconde.

Straatfotografie is vaak herkenbaar aan:

• Echte mensen in hun natuurlijke omgeving
• Ongeplande, spontane momenten
• Het dagelijkse leven, zonder opsmuk
• Vaak zwart-wit, kleur leidt vaak af (al is dat geen must)
• Een verhaal dat de foto je vertelt

De technische kant: snel en onopvallend

Waar ik bij mn bergfotografie vaak een statief gebruikt en rustig de tijd neemt, is straatfotografie juist het tegenovergestelde. Bij straatfotografie werk je vaak met:

Camera-instelling: Veel straatfotografen zweren bij een vaste lens (vaak een 35mm of 50mm) en werken met handmatige instellingen. Waarom? Omdat je geen tijd hebt om te draaien aan knoppen. Dat moment is voorbij voordat je je zoom hebt aangepast.

Discreet zijn: Grote camera’s met enorme lenzen trekken aandacht. Veel straatfotografen gebruiken daarom kleinere systeemcamera’s of zelfs compacte toestellen. Hoe minder je opvalt, hoe natuurlijker je foto’s worden.

Snel reageren: In tegenstelling tot dat berglandschap dat al duizenden jaren op dezelfde plek staat, zijn mensen onvoorspelbaar. Je moet snel kunnen schakelen, anticiperen op beweging, en eigenlijk een beetje voorspellen wat er gaat gebeuren.

En nu komt het spannende: mag dit eigenlijk wel?

Hier wordt het interessant. Want ja, je mag gewoon fotograferen op straat in Nederland. De openbare ruimte is… nou ja, openbaar. Maar het wordt iets ingewikkelder als je die foto’s wilt delen.

In publieke ruimtes mag je foto’s nemen van mensen, tenzij de gefotografeerde persoon daar redelijke bezwaren tegen heeft waarbij kan worden aangetoond dat de persoon wordt geschaad. Sinds 2018 hebben we ook te maken met de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming), die regelt hoe we met persoonsgegevens omgaan – en ja, foto’s waarop mensen herkenbaar zijn, tellen als persoonsgegevens.

Het goede nieuws: Straatfotografie wordt beschouwd als een erkende kunstvorm, en artistiek belang is een gerechtvaardigd belang onder de AVG. Dat betekent dat je als straatfotograaf beschermd wordt door de vrijheid van meningsuiting en artistieke expressie.

De nuances:

• Fotograferen op straat? Mag gewoon.
• Die foto’s publiceren op je eigen website? Dat mag als je de grondslag “gerechtvaardigd belang” hanteert, bijvoorbeeld omdat je foto’s journalistiek of artistiek van aard zijn.
• Op social media zoals Instagram plaatsen? Dat wordt iets grimmiger besproken, maar over het algemeen geldt dat als iemand “toevallig” op je foto staat (niet als duidelijk hoofdonderwerp), dit meestal wel kan.
• Voor een straatportret waarbij iemand duidelijk en prominent is afgebeeld, zou je formeel toestemming moeten vragen als je het wilt publiceren.

De gouden regel: gebruik je verstand

Juridisch gezien mag veel, maar ethisch gezien… daar ligt het genuanceerder. Denk aan het volgende:

Respecteer mensen: Die man in een kwetsbare situatie? Die vrouw die duidelijk een verdrietig moment beleeft? Ja, dat zou een krachtige foto kunnen zijn, maar vraag jezelf af: zou ik dit willen als het míjn moment was?

Context is koning: Een foto met nieuwswaarde kan het redelijk belang van iemand om zich te verzetten tegen publicatie opheffen. Documenteer je een belangrijk maatschappelijk moment? Dan heb je meer ruimte dan wanneer je gewoon “leuke plaatjes” wilt schieten.

Kinderen verdienen extra bescherming: Ja, kinderen op straat fotograferen is technisch toegestaan, maar wees hier extra voorzichtig mee. Veel straatfotografen mijden dit gewoon uit principe.

Herkenbaar vs. anoniem: Als iemand van achteren staat, of zo klein in beeld dat je hem of haar toch niet herkent, dan is er meestal geen probleem. Het gaat om herkenbare personen.

De verschillen tussen landen

Elke land heeft eigen regels. In Nederland zijn we relatief vrij, in België is men wat strikter, en in landen als Frankrijk of Duitsland helemaal. Dus als je op reis gaat en ook daar wilt fotograferen: check even de lokale wetgeving. Ik heb dat hier in Turkije ook gedaan en ik kwam erachter dat het hier een stuk gecompliceerder ligt. Ik kom daar in deze blog (_{ff klikken voor het gehele verhaal}) uitgebreid op terug. (gewoon, omdat  het kan 😉)

Praktische tips voor als je wilt beginnen

1. Start breed: Begin met drukke plekken waar veel mensen zijn. Als iemand één van de velen is op je foto, is het minder een “portret” en meer een straattafereel.
2. Kijk naar het licht: Net als bij bergfotografie is licht je beste vriend. Gouden uur in de stad? Magisch.
3. Vertel een verhaal: Een goede straatfoto roept emotie op. Het maakt niet uit of het technisch perfect is – het gevoel moet kloppen.
4. Wees vriendelijk: Als iemand vraagt wat je aan het doen bent, leg het rustig uit. De meeste mensen vinden het prima, sommigen zijn zelfs gevleid. En als iemand echt niet wil? Respecteer dat.
5. Studeer de meesters: Kijk naar werk van fotografen als Henri Cartier-Bresson, Vivian Maier, of Saul Leiter. Zij laten zien wat straatfotografie werkelijk is.

De essentie

Straatfotografie is in wezen dit: met je camera op pad gaan en het leven vangen zoals het zich ontvouwt. Het is de menselijke kant van fotografie – rommelig, chaotisch, prachtig en soms confronterend. Het vraagt een andere mindset dan jouw berglandschappen: waar jij daar geduld en planning hebt, vraagt de straat om instinct en spontaniteit.

Juridisch gezien heb je in Nederland redelijk veel vrijheid, zolang je respectvol bent en mensen niet in compromitterende situaties vastlegt. Je kunt je foto’s publiceren op je eigen website als je het doet vanuit een artistiek of journalistiek perspectief, en als je de privacy van geportretteerden respecteert.

Maar uiteindelijk gaat het erom dat je met respect te werk gaat. De wet geeft je misschien de ruimte om veel te mogen, maar jouw eigen kompas moet bepalen wat je daadwerkelijk doet. Net zoals je bij het fotograferen op school van jullie zoon Kenan waarschijnlijk ook extra voorzichtig bent – diezelfde zorgvuldigheid past ook bij straatfotografie.

Dus: pak je camera, ga de straat op, en ontdek deze wereld. Wie weet ontdek je wel een hele nieuwe passie!