Weer tijd voor een nieuw hoofdstuk in ons avontuur in Turkije. Terugkijkend naar de laatste paar dagen is er niet heel veel gebeurt. Tenminste, weinig verbaasd ons meer. Dus ik moet heel hard nadenken over welke onderwerpen nog anders zijn dan in Nederland en welke dan leuk zijn om hier te vertellen zodat jullie een mooi beeld krijgen en houden van ons avontuur.
In Nederland heb je bijvoorbeeld dat alles volgens afspraak gaat. Maar dan ook echt op tijd. Dus als je iets afspreekt om 10 uur. dan kan je er (meestal) vanuit gaan dat dat ook om 10 uur gebeurt. Hier in Turkije ligt dat toch iets anders. Zoals ik verteld heb zijn wij in het proces om aangesloten te worden op het gas-netwerk. Toen stonden vrijdag ineens een ploeg mensen bij het hek. Of ze even een kast mogen plaatsen waar de gasmeter in geplaatst kan worden. En of ze gelijk onze elektrische combi mogen omwisselen voor de gas combi. Euh… maar de combi is niet alleen voor de kachel maar deze levert ook ons warm water. En een koude douche is nog steeds niet één van mijn liefhebberijen. Dus, wanneer komt de gasmeter dan? (dan ook krijgen we effectief gas) Nou, waarschijnlijk woensdag, maar het kan ook vrijdag zijn…. Inşallah. En vooral dat woord Inşallah, dat betekent letterlijk “als God het wil”. Naast het woord ‘para’ is ‘Inşallah’ wel een van de meest gebruikte woorden in de Turkse taal. In Nederland zeggen ze vaak ‘Ik ga proberen om….’ of ‘we zien wel even’. In alle gevallen zeggen ze dan dus van ik probeer het maar reken er maar niet op. En dan moet je maar kijken wanneer het gebeurt. Dat hebben we nu meermalen meegemaakt en door schade en schande wordt je wijs. Wat ik al zei, na ‘Inşallah’ is het woord ‘para’ een toverwoord in de Turkse taal. Para betekend geld. Dus als je wat wil laten doen moet je gewoon echt pas betalen als alles klaar is. Je moet hierin zo sluw zijn, want dat zijn zij ook. Dus in dit geval hebben we afgesproken dat ze zodra ze weten wanneer de gasmeter geplaatst gaat worden, een dag er voor hier moeten komen om de combi te wisselen. Dus als ze van het gas bedrijf horen dat ze vrijdag komen om de gasmeter te plaatsen, dan moeten ze donderdag komen om de combi te plaatsen. En we betalen pas op het moment dat warm water uit de kraan krijgen.

Ik sprak mijn zusje van de week en die gaf aan dat ze trouw elke aflevering van ons avontuur leest. En daarbij had ze een verzoek. “Beschrijf nu eens een dag in het leven van #een_drent_in_turkije en leg daarbij de nadruk op de grootste verschillen tussen Nederland en Turkije” Top idee! Ik ben er gelijk mee aan de slag gegaan. Maar na enige denkwerk kwam ik er achter dat dat toch best een lastige opdracht was. Waarom? In beginsel is er namelijk helemaal niet veel verschil tussen beide levens. Het grootste verschil is wel dat de Nederlander veel mondiger is richting de officiële instanties terwijl de Turkse mensen vaak alleen richting elkaar mopperen. Neem bijvoorbeeld mijn passie fotografie. Zoals jullie hebben kunnen zien op mijn facebook profiel heb ik de afgelopen dagen één (of meerdere) foto’s gemaakt van echt alle moskeeën in Şuhut. (je kan ze hier bekijken in Facebook). Nu weet ik dat je in Nederland gewoon van elk openbaar gebouw een foto mag maken. En zelfs als er mensen op staan is dat geen probleem. Pas op het moment dat je de foto gaat publiceren en de mensen die er opstaan kunnen er door in de problemen komen, dan moet je er even over nadenken en kan je de mensen beter even onherkenbaar maken. Goed, zo werkt het in Nederland (ja, ik weet het… de wet in Nederland zal op detail vast iets anders zijn dan ik hier net beschreef maar dit is de strekking van de wet. Als je je daar aan houd is er niets aan de hand zolang je de foto maakt op de openbare weg) Dus ik ben samen met Selma fanatiek opzoek gegaan naar alle moskeeën. Daarbij heb ik echt mn best gedaan om geen enkel persoon erbij op de foto te zetten. (Neem maar een kijkje, volgens mij is me dat prima gelukt. En door op de pijltjes links en rechts te klikken op de galerij hier onder kan je doer alle 22 foto’s heem scrollen)

Maar zoals overal ter wereld heb je hier ook heethoofden. Van die kleine vadsige schreeuwende mannetjes die denken dat ze mij kunnen vertellen wat ik wel en vooral niet kan doen. Nu ben ik me bewust van het feit dat ik hier te gast ben. Dus waar ik in Nederland niet bang was om gelijk terug te blazen maak ik hier toch altijd eerst even een pas op de plaats. Dit mannetje kwam met grote passen naar mij toe en begon gelijk met luide stem tegen mij te kwaken terwijl hij omhoog keek (de meeste Turkse mensen zijn niet zo groot). Ik probeerde hem duidelijk te maken wat mijn intenties waren. Toen ik het niet over de bühne kreeg heb ik toch Selma even geroepen. Die stond namelijk even verderop. Of ik wel toestemming had van de eigenaar van het gebouw om er zo maar een foto van te maken. Nu moet je weten dat in Turkije de meeste Moskeeën zijn van de Müftülük, het ministerie van Godsdienst. En laat nu een oom van Selma daar werken en die hadden we al een heads up gegeven over wat we gingen doen. Toen Selma deze schreeuwlelijk vertelde dat wij dat inderdaad hebben gedaan wijzigde hij zijn koers. Of we dit dan wel aangemeld hadden bij de politie…. Ondertussen was ik er zo zat van. Ik zei tegen Selma dat we toch om de hoek stonden bij het politiebureau, ik ben hier wel klaar… laten we naar de politie gaan.

Wij naar het bureau. Aangezien ik nog steeds hier leef met een verblijfsvergunning en ik die niet in gevaar wil brengen wil ik echt volgens alle regeltjes leven. Toen we eindelijk binnen waren zijn we opzoek gegaan naar iemand met zo veel mogelijk strepen op zn schouder. Selma heeft ons verhaal uit gelegd en de betreffende politie beambte was heel duidelijk in zijn verhaal. Mooi laten schreeuwen, jij mag gewoon fotograferen. Alleen gebouwen als het politiebureau, militaire kazernes, rechtbanken etc zijn verboden om op de foto te zetten. Maar dat staat bij de betreffende gebouwen ook heel duidelijk aangegeven. En verder mag ik alles fotograferen. Zelfs mensen mag ik gewoon op de foto zetten, maar is het wel aardig om dat in overleg te doen met de betreffende mensen. Grappig hè…. het lijkt gewoon op de wetgeving in Nederland.
Maar als ik nu nog meer gezeur zou willen voorkomen, dan kan ik me misschien in verbinding stellen met het kantoor van de Burgemeester. Of beter nog, met het kantoor van de Vali van Afyonkarahisar (equivalent van de Commissaris van de Koning in Nederland) Wellicht zijn zij bereid om een verklaring af te geven die ik in dergelijke gevallen kan laten zien. Maar in alle gevallen, mocht het uit de hand lopen…. gewoon de politie bellen.
De heren vriendelijk bedankt zijn we weer verder gegaan en heb ik mijn reeks af gemaakt. Thuis aangekomen is Selma eens gaan onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om aan een verklaring te komen waarop staat dat ik gewoon mag fotograferen. Na tig telefoontjes, steeds doorverbonden te worden veel ambtenaren gesproken te hebben kwam het antwoord…. “Wij kunnen geen verklaring afgeven dat u iets mag doen wat volgens de Turkse wet gewoon toegestaan is. Het zou hetzelfde zijn om u een verklaring te geven dat u mag doorrijden als het verkeerslicht op groen staat” Tja, daar hebben ze nog gelijk in ook. Dus…. weer wat geleerd.

Maar zusje, wat zijn er nu de grootste verschillen tussen Nederland en Turkije. Selma en ik hebben wel heel erg het Nederlandse ritme vast gehouden. Opstaan, even wassen/douchen, aankleden, ontbijten, Kenan naar school doen, ochtend activiteiten, lunchen, middag activiteit, avond eten, Kenan doet huiswerk, tv kijken, naar bed. Als ik kijk naar onze Turkse familie zit daar wel een verschil. Maar de grondslag van die verschillen liggen vooral in het geloof. De dag begint (momenteel) rond 5 uur ’s morgens met ‘Sabah’. Sabah is binnen de islam het ochtendgebed dat onderdeel is van de vijfmaal daagse salat en daarmee onderdeel van de vijf zuilen van de islam. Als je zoals mijn schoonouders niet meer hoeft te werken ga je daarna weer een paar uurtjes naar bed. Als ze daarna weer opstaan nemen ze een klein hapje, maar zeker geen uitgebreid ontbijt. Tegen het einde van de ochtend gaan ze uitgebreid ontbijten. (in Nederland zou je dit dan Brunch noemen). Na het ‘ontbijt’ gaat men weer bidden en dit noemen ze ‘Öğlen’. Öğlen is binnen de islam het middaggebed dat onderdeel is van de vijfmaal daagse salat en daarmee onderdeel van de Vijf zuilen van de islam. In de middag gaan de mensen vaak bij elkaar op bezoek (als ze niet meer hoeven te werken) Tijdens die bezoekjes krijg je het overbekende kopje Çay en heel veel koekjes en andere (meestal zoete) lekkernijen (hoe het kan dat de Turkse mensen niet modder vet zijn… daar snap ik niets van) Aan het einde van de middag gaan ze dan weer bidden, Ikindi (het namiddag gebed). Dat is ongeveer rond de klok van half 5. Rond de klok van half acht volgt dan het Akşam (het avond gebed) Na dit gebed gaan de meeste mensen dan de avondmaaltijd nuttigen. De dag wordt dan afgesloten rond de klok van 9 met het nachtgebed: Yatsı. Na het nachtgebed gaan de mensen vaak bij elkaar op bezoek. En zo ziet de dag van de Turkse mensen er uit.

Maar goed, ik snap je wel. Ik zal een paar zaken naar voren halen en uitschrijven, waar het leven toch écht wezenlijk verschilt met het leven in Nederland. Uiteraard het klimaat. Je weet waar wij wonen en daar is er normaliter sprake van een echt landklimaat met échte seizoenen. Als het hier winter is hebben we hier ook echt winter met erg koude nachten waarbij we regelmatig onder de -10°C komen en serieuze pakken sneeuw er voor zorgen dat Kenan wel eens sneeuwvrij is omdat het niet verantwoord is dat de kinderen naar school komen. De herfst is hier nog het best vergelijkbaar met de Nederlandse zomers. Dus hier en daar een bui, aangename temperaturen, gewoon helemaal prima. De zomer is het gewoon warm. Regulier ligt de temp hier tussen de 30°C en de 35°C maar temperaturen boven de 40°C zijn hier geen uitzondering. Het grote voordeel hier tov bijvoorbeeld Nederland maar ook tov het gebied rond Antalya en Alanya is dat de luchtvochtigheid hier over het algemeen erg laag is zodat de warmte hier niet benauwd aanvoelt. Maar goed, het blijft warm.
De lente is redelijk wisselvallig. We hebben hier al een lente mee gemaakt waarbij we met aangename temperaturen de hele dag buiten konden zitten maar bijvoorbeeld het afgelopen voorjaar was hier errug nat.

Welke verschillen ben ik nog meer tegen gekomen. Vaak hoor je van toeristen dat ze de markten hier zo leuk vinden. En die zijn ook leuk. Je heb eigenlijk 2 soorten markten. De ‘non-food’ markten waar je werkelijk alles kan kopen wat je je maar kan bedenken. En je hebt de food markten. En nu wil ik het even hebben over die laatste soort. De groente markten zijn werkelijk een ‘candy for the eyes’ Prachtig, al die frisse kleuren. Maar één ding viel me erg op…. de keuze in verschillende soort groente en fruit is heel erg beperkt. Het is hier erg seizoen gericht. Als de markt bijvoorbeeld oranje ziet van de sinasappels zul je bijna geen ui of boon kunnen vinden. Als het aardappeltijd is zal je weer geen appel of aubergine tegenkomen. De groente en het fruit is wel heerlijk biologisch en onbespoten maar enige variatie zou wel fijn zijn. Daarom halen wij vaak onze groente en fruit bij de Migros (een grote hypermarche) of bij de lokale groenteboer. Dit is iets waar ik heel erg aan heb moeten wennen.

Iets anders waar ik heel erg aan heb moeten wennen is de arbeidsethos. Laten we het maar niet hebben over de kwaliteit, daar heb ik het nu vaak genoeg over gehad. Maar veiligheid in de werksituatie…. tja, veiligheidsmaatregelen in de bouw zijn niet bestaand. De aannemer die zegt dat hij veiligheidsmaatregelen niet verplicht stelt op de bouwplaats omdat de bouwvakker anders gewoon niet komt werken. Valbescherming voor de jongens die op hoogte werken? Dat zit alleen maar in de weg. Als je vraagt aan buitenstaander die dit geheel bezien krijg je als antwoord dat een mensenleven hier gewoon letterlijk niets waard is. Als er iemand een ongeluk krijgt in de bouw en daardoor niet kan werken…. of erger, als degene komt te overlijden, dan is het letterlijk goedkoper om het salaris door te betalen en de nabestaanden een huis te geven (…) dan dat de hele bouw stil komt te liggen omdat de bouwvakkers niet willen werken. Tja….
Met deze instelling zou je bijna zeggen dat de bouwvakkers dan wel heel hard moeten werken en aan het einde van de dag doodmoe moeten zijn. Hahaha niets is minder waar. Ze werken wel, en als ze werken werken ze ook wel hard. Maar, als de achterbuurman van de oom van je moeder toevallig langs de bouw loopt…. dan moet je natuurlijk een half uurtje kletsen over de wereld problematiek. Ere wie eer toekomt, ze werken wel door tot zeker een uur of 7 a half 8. Eigenlijk werken ze door tot het donker is. En…. ze werken gewoon 7 dagen in de week. Een vrij weekend kennen de meeste arbeiders niet. Winkels zijn bijvoorbeeld ook gewoon 7 dagen in de week open. En veel winkels zijn dan ook gewoon van 9 tot ongeveer 9 open. Ideaal voor vergeetachtige Rolands, maar erg zwaar voor de mensen die er werken.
Maar goed, ik heb erg moeten wennen aan deze instelling van de werkmensen.

Er staan nog twee punten op mijn lijstje die wezenlijk anders zijn dan in Nederland. Maar die zijn zo anders, ik snap er nog steeds niet alles van. Gezondheidzorg en Onderwijs.
Voor wat betreft het onderwijs, in Nederland gaan ze naar de basisschool en blijven daar in principe 8 jaar. Vervolgens gaan ze 4 a 5 jaar naar het middelbaar (beroeps) onderwijs. Daarna gaan veel kinderen naar een HBO maar veel kidz stoppen daarna toch ook met school om te gaan werken.
Hier werkt het toch wel anders. Als eerste ga je een keuze maken tussen een privé school of een staats school. Bij een privé school zal je echt de portemonnee moeten trekken. De klassen op dit soort scholen zijn over het algemeen kleiner zijn waardoor de kinderen meer aandacht krijgen. Daarnaast krijgen ze extra lessen naast de reguliere lessen. Denk bijvoorbeeld aan computer programmeren, schaken, maar ook aan seramik, tekenen en een speciale les ‘veilig internetten’. Er wordt bij Kenan nog heel veel aandacht besteed aan Engels. Echt vanaf de eerste klas 10 uur per week. (Kenan gaat van 09:00 tot 16:45 uur naar school, en dat 5 dagen in de week. Dat is ook de reden waarom de kinderen 3 maanden vakantie hebben)
Goed, ik heb het even over de privé school omdat Kenan daar naar toe gaat. Van de ander scholen heb ik dus geen kennis. Ze beginnen met 4 klassen ilkokul (basis school) (klas 1 t/m4). Na deze eerste 4 jaren gaan ze verder naar klas 5 t/ 8 en dat noemen ze ortaokul (de middenschool). Als bij de school waar je de ilkokul hebt gevolgd ook een ortaokul is, dan blijven de meeste kindje gewoon op de school. Maar ik heb gezien dat bij staatsscholen soms alleen een ortaokul is en dan moeten de kindjes dus naar een andere school toe.
En als ze deze 4 klassen ortaokul klaar zijn gaan de kids naar de Lise (klas 9 t/m klas 12). Dat is een beetje te vergelijken met het Nederlandse lyceum/voortgezet onderwijs. Deze laatste 4 jaar zijn overigens niet verplicht. Nog een wezenlijk verschil is dat aan het einde van de school het geheel niet wordt afgesloten met een school examen.
Kortom. 3x 4 jaar school. En daarna naar de Universiteit. Maar misschien wel het grootste verschil… in Nederland wordt er na de basis school al een differentiatie gemaakt op het gebied van niveau maar ook qua richting. In Turkije gebeurt dat niet. Pas bij de Lise kan je een keuze maken. Of je gaat door op het algemene niveau, maar je kan ook een keuze maken voor een technisch Lise waar logischerwijs de nadruk komt te liggen op technische vakken. En je kan kiezen voor een Lise waar de nadruk ligt op de gezondheidszorg.
Als de kinderen naar de Uni gaan (wat geen verplichting is maar wat wel door vele gedaan wordt) krijgen ze een toelatingsexamen. Op basis van de uitslag van dat examen kunnen ze kijken naar welke uni ze willen. En pas dan maken ze een keuze voor de studierichting. Om het verhaal compleet te maken…. elk regeltje kan hier op dag basis weer veranderen. Zo erg, dat zelf de uitvoerenden het soms niet meer weten.

Als laatste de gezondheidszorg. Om te beginnen…. ik snap er werkelijk helemaal niets van. Je hebt hier staatsziekenhuizen (devlet hastanesi). Daarnaast heb je privé ziekenhuizen (özel hastane) Ook heb je nog Universiteits ziekenhuizen en die zijn een beetje van beide. Om het helemaal spannend te maken heb je ook nog privé klinieken.
Iedereen in Turkije moet bij wet toegang hebben tot de gezondheidzorg. Dat hebben ze als volgt geregeld. Iedereen in Turkije is verplicht verzekerd. Als je dat niet kan betalen, en je kan dat aantonen betaalt de staat je ziektekosten.
De gezondheidzorg in beide is eigenlijk gelijk. De artsen zijn het zelfde opgeleid. Het enige is dat in privéziekenhuizen de wachtlijsten minder zijn en dat ze daar vaak over wat modernere apparatuur beschikken. Bij de staatsziekenhuizen hebben ze wel wat bedacht om te voorkomen dat iedereen voor elke poep en een scheet naar het ziekenhuis gaat. Als je binnenkomt moet je een eigen bijdrage betalen. Ik moet meestal 6 lira betalen (€ 0.20).
Nog meer verschillen? Zéker. Toen ik in Nederland naar een specialist moest in het ziekenhuis maakte je een afspraak bij die specialist en een half uur later loop je weer naar buiten. Als je hier een afspraak met een specialist ben je er gewoon een dag mee kwijt. Maar…. dan ben je wel ineens helemaal klaar. Dus gesprek met de specialist, alle onderzoeken en alle uitslagen. Het duurt ff maar dan heb je ook wat.
Nog een ander groot verschil met Nederland. Als ik in Nederland naar een specialist wil moet ik eerst via een huisarts voor een verwijzing naar de betreffende specialist. Hier in Turkije kan ik gewoon gaan.

Pfff, het is een heeeeel verhaal geworden maar ik hoop dat ik jullie zo een beetje een kijkje heb kunnen geven in het leven in Turkije en met de nadruk op de verschillen met Nederland. Shoutout naar mn zusje, vond het echt leuk om antwoord te geven op de haar vraag. Mochten jullie nog meer vragen hebben, schroom niet….